U današnjem tekstu obradićemo podsticajne mjere za IT sektor u Crnoj Gori. U okviru 3-eg paketa ekonomskih mjera za pomoć privredi koji je usvojila Vlada Crne Gore posebnu cjelinu čini oblast jačanja privredne djelatnosti u oblasti informacionih tehnologija. Usvojena su dva Zakona i to: Zakon o inovacionoj djelatnosti i Zakon o podsticajnim mjerama za razvoj istraživanja i inovacija (Lex Specialis).
Usvojenim zakonskim rješenjima otvara se niz povoljnosti za dinamičnije zapošljavanje i privlačenje investicija u preduzeća i startapove koji realizuju inovativne projekte, najčešće u IT industriji.
Ko može ostvariti pravo na podsticajne mjere:
Pravno i/ ili fizičko lice koje obavlja inovacionu djelatnost;
Pravno lice koje obezbjeđuje inovacionu infrastrukturu
Pravno i/ ili fizičko lice koje ulaže u inovacionu djelatnost;
Fizičko lice koje ulaže u inovacionu djelatnost;
Fond za inovacije Crne Gore;
Navedena pravna i fizička lica moraju ispunjavati sledeće uslove i to da:
1) su upisani u Centralni registar privrednih subjekata;
2) su do dana podnošenja zahtjeva za sticanje statusa korisnika podsticajnih mjera izmirili obaveze po osnovu poreza i doprinosa, odnosno ako im je odobreno odlaganje plaćanja poreza i doprinosa u skladu sa posebnim propisom;
3) nije pokrenut stečajni postupak ili postupak likvidacije;
4) nijesu osnivač ili suosnivač naučnoistraživačke ustanove i subjekta inovacione djelatnosti i sa njima povezanih lica koja su već ostvarila pravo na podsticajne mjere u skladu sa ovim zakonom.
Pored prethodno navedenih Zakonom su propisani i sledeći uslovi i to:
Pravno lice koje obavlja inovacionu djelatnost može steći status korisnika podsticajnih mjera, ako ima naučnoistraživački ili inovativni program ili projekat u vrijednosti od najmanje 25.000 eura, koji za predmet ima inovaciju koja je novina za domaće ili međunarodno tržište, a koji je počeo sa realizacijom nakon stupanja na snagu ovog zakona;
Fizičko lice koje obavlja inovacionu djelatnost može steći status korisnika podsticajnih mjera, ako je nosilac prava intelektualne svojine i/ili ima ugovor o pružanju intelektualnih usluga na inovativnom projektu po osnovu kojeg ostvaruje prihod.
Pravno lice koje obezbjeđuje inovacionu infrastrukturu može steći status korisnika podsticajnih mjera, ako ima inovativni program odobren od strane Ministarstva nauke i inovacija;
Pravno lice koje ulaže u inovacionu djelatnost može steći status korisnika podsticajnih mjera, ako ulaže sredstva od najmanje 5.000 eura u naučnoistraživački, odnosno inovativni projekat upisan u Registar naučnoistraživačkih projekata, odnosno Registar inovacione djelatnosti.
Fizičko lice koje ulaže u inovacionu djelatnost može steći status korisnika podsticajnih mjera, ako ulaže sredstva od najmanje 2.500 eura u naučnoistraživački, odnosno inovativni projekat upisan u Registar naučnoistraživačkih projekata, odnosno Registar inovacione djelatnosti.
Fond za inovacije Crne Gore može steći status korisnika podsticajnih mjera, ako ima godišnji program rada.
Kako steći status korisnika podsticajnih mjera:
Pravna i fizička lica koja ispunjavaju prethodno navedene uslove, podnose Ministarstvu zahtjev za sticanje statusa korisnika podsticajnih mjera.
Uz zahtjev pravna lica podnose dokaze o ispunjenosti uslova i to da nije pokrenut stečajni postupak ili postupak likvidacije;
Uz zahtjev fizička lica podnose dokaze da je nosilac prava intelektualne svojine i/ili ima ugovor o pružanju intelektualnih usluga na inovativnom projektu po osnovu kojeg ostvaruje prihod i ulaže sredstva od najmanje 2.500 eura u naučnoistraživački, odnosno inovativni projekat upisan u Registar naučnoistraživakih projekata, odnosno Registar inovacione djelatnosti.
Dokaze o ispunjenosti ostalih uslova Ministarstvo pribavlja po službenoj dužnosti.
Podsticajne mjere – vrste:
Podsticajne mjere za razvoj istraživanja i inovacija su umanjenje, oslobođenje ili olakšice u odnosu na:
1) porez na dohodak fizičkih lica i prirez na porez;
2) doprinose za obavezno socijalno osiguranje;
3) porez na dobit pravnih lica;
4) naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta;
5) korišćenje nepokretnosti i/ili zemljišta u svojini države; i
6) porez na nepokretnost.
Ukupan iznos svih umanjenja, oslobođenja ili olakšica, ostvarenih korišćenjem podsticajnih mjera iz stava 1 ovog člana, za jedno pravno ili fizičko lice, ne može biti veći od 300.000 eura na trogodišnjem nivou.
Subjekti inovacione djelatnosti mogu koristiti više podsticajnih mjera istovremeno, pod uslovom da ukupni iznos podsticajnih mjera ne prelazi dozvoljenu granicu, u skladu sa zakonom kojim se uređuje državna pomoć.
Pravo na oslobađanje od poreza na dohodak fizičkih lica i prireza na porez
Pravo na oslobađanje od poreza na dohodak fizičkih lica i prireza na porez, u skladu sa zakonom, mogu ostvariti:
1) startapovi i spinofovi za zaposlena ili angažovana lica;
2) lica koja obavljaju inovativnu aktivnost za potrebe stranih pravnih i fizičkih lica (frilenseri), kao i pronalazač ili inovator koji ostvaruje dohodak od inovacione djelatnosti; i
Obračunati porez umanjuje se u iznosu:
1) od 100% za startapove i spinofove za period do pet godina od dana osnivanja;
2) od 80% za frilensere i pronalazače ili inovatore koji ostvaruje dohodak od inovacione djelatnosti za vrijeme korišćenja statusa korisnika podsticajnih mjera;
3) uloženih sredstava, a najviše do 20.000 eura na godišnjem nivou za lica koja obavljaju samostalnu djelatnost, a koja ulažu sredstva u subjekte koji su upisani u Registar inovacione djelatnosti.
Pravo na oslobađanje od poreza na dohodak fizičkih lica, kao i prireza na porez, mogu ostvariti i fizička lica iz startapova i spinofova, a koja ostvaruju primanja u obliku akcija ili udjela.
Pravo na oslobađanje od doprinosa za obavezno socijalno osiguranje
Pravo na oslobađanje od doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, u skladu sa zakonom, mogu ostvariti:
1) startapovi i spinofovi za svoje zaposlene;
2) lica zaposlena u naučnoistraživačkim ustanovama i subjektima koji obavljaju naučnoistraživačku, odnosno inovacionu djelatnost, a koja su dodatno angažovana na naučnoistraživačkim i inovativnim programima ili projektima;
3) lica zaposlena ili angažovana u naučnoistraživačkim ustanovama i subjektima koji obavljaju inovacionu djelatnost, na naučnoistraživačkim i inovativnim programima ili projektima, a ne ostvaruju pravo na socijalno osiguranje kod drugog pravnog lica; i
4) lica koja obavljaju inovativnu aktivnost za potrebe stranih pravnih lica (frilenseri), kao i pronalazači i inovatori koji ostvaruju dohodak od inovacione djelatnosti.
Pravo na oslobađanje od doprinosa za obavezno socijalno osiguranje mogu ostvariti i fizička lica iz startapova i spinofova, koja ostvaruju primanja u obliku akcija ili udjela.
1. Startapovi i spinofovi oslobađaju se od plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje na teret poslodavca, za period od ukupno tri godine od dana donošenja rješenja o dodjeli statusa korisnika podsticajnih mjera.
2. Lica zaposlena u naučnoistraživačkim ustanovama koja su dodatno angažovana na naučnoistraživačkim i inovativnim programima ili projektima oslobađaju se od plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje na teret zaposlenog i na teret poslodavca, isključivo na iznos naknade za angažovanje na projektu, za period trajanja projekta, a najviše do tri godine po projektu.
3. Lica zaposlena ili angažovana u naučnoistraživačkim ustanovama a ne ostvaruju pravo na socijalno osiguranje kod drugog pravnog lica oslobađaju se od plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje na teret poslodavca, za period trajanja projekta, a najviše do tri godine po projektu.
4. Doprinosi za obavezno socijalno osiguranje frilensera, pronalazača i inovatora, umanjuju se u iznosu od 80% od obračunatih doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, za period trajanja statusa korisnika podsticajnih mjera.
Lica zaposlena u naučnoistraživačkim ustanovama koja su dodatno angažovana na naučnoistraživačkim i inovativnim programima ili projektima oslobađaju se od plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje na teret zaposlenog i na teret poslodavca na primanja koja ostvaruju u obliku akcija ili udjela.
Pravo na oslobađanje od poreza na dobit pravnih lica
Pravo na oslobađanje od poreza na dobit mogu ostvariti:
1) pravna lica koja su upisana u Registar inovacione djelatnosti i reinvestiraju sredstva iz ostvarene dobiti u svoje naučnoistraživačke, odnosno inovativne projekte;
2) pravna lica koja ulažu sredstva u druge subjekte inovacione djelatnosti i to u udjele ili akcije startapova, spinofova i fondova rizičnog kapitala za ulaganje u subjekte koji obavljaju inovacionu djelatnost ili doniraju sredstva naučnoistraživačkim ustanovama i subjektima inovacione infrastrukture;
3) pravna lica koja obezbjeđuju inovacionu infrastrukturu; i
4) Fond.
Obračunati porez na dobit pravnih lica pod brojem 1, 3 i 4 umanjuje se 100% na iznos dobiti koju pravno lice reinvestira u svoje naučnoistraživačke ili inovativne projekte, inovativne programe subjekata inovacione infrastrukture, odnosno program rada Fonda, za period trajanja statusa korisnika podsticajnih mjera.
Obračunati porez na dobit pravnih lica koja ulažu sredstva u druge subjekte inovacione djelatnosti i to u udjele ili akcije startapova, spinofova i fondova rizičnog kapitala za ulaganje u subjekte koji obavljaju inovacionu djelatnost ili doniraju sredstva naučnoistraživačkim ustanovama i subjektima inovacione infrastrukture umanjuje se 100% za iznos sredstava koji je uložen u:
1) udjele ili akcije startapova i spinofova;
2) donacije naučnoistraživačkim ustanovama i subjektima inovacione infrastrukture u projekte i naučnoistraživačku infrastrukturu;
3) Fond i/ili druge investicione fondove u Crnoj Gori koji ulažu sredstva u subjekte koji obavljaju inovacionu djelatnost.
Ova podsticajna mjera može se koristiti ako vlasnički udio u subjektima inovacione djelatnosti kumulativno nije veći od 49%.
Pravo na umanjenje naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta
Pravo na umanjenje naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta mogu ostvariti pravna lica kao subjekti inovacione djelatnosti za jedan poslovni objekat, koji nije od javnog interesa, i to ako najmanje 75% njegove ukupne neto površine koriste za realizaciju inovativnih programa ili projekata odnosno inovativnih programa subjekata inovacione infrastrukture.
Obračunati iznos naknade iz stava 1 ovog člana umanjuje se za 50%.
Ako pravno lice u roku od deset godina od dana dobijanja rješenja o dodjeli statusa korisnika podsticajnih mjera, promijeni namjenu objekta, dužno je da izvrši povraćaj sredstava u iznosu ostvarenog podsticaja.
Pravo na korišćenje nepokretnosti i/ili zemljišta u svojini države
Pravo na korišćenje nepokretnosti i/ili zemljišta u svojini države, bez naknade ili pod uslovima povoljnijim od tržišnih, u skladu sa zakonom, mogu ostvariti Pravna lica koje obavljaju inovacionu djelatnost, Pravna lica koje obezbjeđuju inovacionu infrastrukturu i Fond za inovacije Crne Gore a koja su dobila status korisnika podsticajnih mjera.
Pravo na umanjenje poreza na nepokretnost
Pravo na umanjenje poreza na nepokretnost koja je registrovana kao poslovni prostor mogu ostvariti pravna lica kao subjekti inovacione djelatnosti ako se nepokretnost koristi za realizaciju naučnoistraživačkog, odnosno inovativnog programa ili projekta, inovativnog programa subjekata inovacione infrastrukture, odnosno programa rada Fonda, na osnovu kojeg je dobijen status korisnika podsticajnih mjera.
Obračunati iznos poreza umanjuje se za 50%, tokom trajanja statusa korisnika podsticajnih mjera.